Religie is het opium van/voor het volk

[Iwan]

"Die Religion ... ist das Opium des Volkes" - Karl Marx (1818 - 1883)

Is het "volk" medeverantwoordelijk voor zijn eigen onderdrukking?

Niet te verwarren met de uitspraak van Lenin;

Religion ist Opium für das Volk - Lenin (1870-1924)

Die bedoelde dat religie een middels is van een kleine groep (oplichters)
om een grote groep (de bevolking) dom te houden.

Bekend in Nederland was dan ook een opmerking van een geestelijke tegen een groot industrieel:
"ik houd ze wel dom, dan houd jij ze arm."

[Iwan]

Het 'volk' laat zich graag leiden door een sterke leider, of iemand die ze daar voor aanzien,
en veel mensen vinden het makkelijker om te volgen dan om zelf de leiding te nemen,
er wordt hen iets verteld en zij zullen dat aannemen en zolang een grote groep zal geloven
in wat hun wordt verteld zullen ze dat doorgeven aan hun kinderen en die het ook weer zullen geloven,
niet omdat ze het weten, maar omdat het hen is verteld door iemand waarvan ze denken dat die het weten.
De mens is een kuddedier die volgt en zich schikt naar de wat hun verteld wordt wat de waarheid is.